به منظور حمایت از حق آزادی فردی و منع بازداشت و جلوگیری از حبس های غیرقانونی و خودسرانه که موجب سلب آزادی افراد بی گناه می شوند در این نوشتار شما را با مفهوم حبس غیرقانونی آشنا می کنیم فردی که به‌ صورت غیرقانونی حبس شده است، حق شکایت کیفری و دعوای حقوقی برای مطالبه خسارت را دارد در ادامه این نوشتار به بیان نکات کاربردی دیگری درباره حبس غیر قانونی می پردازیم.

مفهوم و تعریف حبس غیرقانونی

حبس غیرقانونی به معنای سلب آزادی فرد بدون مجوز قانونی است. که این سلب آزادی هم می‌تواند توسط اشخاص عادی و هم مأموران دولتی صورت گیرد و شامل نگهداری فرد در مکان محدودی مانند خانه، خودرو  یا زندان بدون دستور قضایی معتبر می‌باشد.

ماده ۵۷۲ قانون مجازات اسلامی درباره حبس غیرقانونی

«هرگاه شخصی بر خلاف قانون حبس شده باشد و در خصوص حبس غیرقانونی خود شکایت به ضابطین دادگستری یا مأمورین انتظامی نموده و آنان شکایت او را استماع نکرده باشند و ثابت ننمایند که تظلم او را به مقامات ذیصلاح اعلام و اقدامات لازم را معمول داشته‌اند به انفصال دائم از همان سمت و محرومیت از مشاغل دولتی به مدت سه تا پنج سال محکوم خواهند شد.»

علت جرم انگاری این رفتار ، مغایرت آن با اصل برائت و ورود خسارات مادی و معنوی به متهم است. ماده ۵۷۲ تضمین قانونی بودن تمام بازداشت‌هاست.

سلب آزادی اشخاص به اندازه ای اهمیت دارد که قانونگذار در ماده ۵۷۴ حبس کردن اشخاص بدون برگه بازداشت توسط مامورین را مستحق مجازات حبس دانسته است.

ماده ۵۷۴ قانون مجازات اسلامی درباره حبس غیر قانونی

«اگر مسوولین و مأمورین بازداشتگاه‌ها و ندامتگاه‌ها بدون برگ بازداشت صادره از طرف مراجع و مقامات صلاحیتدار شخصی را به عنوان زندانی بپذیرند به دو ماه تا دو سال حبس محکوم خواهند شد.» زندانی کردن اشخاص بدون برگ بازداشت از مصادیق حبس غیر قانونی است.

تفاوت ماده ۵۷۲ و ۵۷۴ قانون مجازات اسلامی

در ماده ۵۷۲ ، حبس انجام شده و شخص محبوس از وضعیت خود شکایت می کند، توجه نکردن مامورین به شکایت شخص نسبت به حبس غیرقانونی رکن مادی این جرم است که مجازات انفصال از خدمات دولتی و محرومیت از مشاغل دولتی را به دنبال دارد.

اما ماده ۵۷۴ ، مصداقی از حبس غیرقانونی است به گونه ای که اگر مأموری شخصی را بدون برگه بازداشت ، زندانی کرده باشد عمل ارتکابی جرم بوده و مجازات حبس دارد.

مرجع رسیدگی به شکایت حبس غیرقانونی

اگر حبس غیرقانونی توسط مأمور یا اداره دولتی صورت گرفته باشد، فرد می‌تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کند و درخواست ابطال تصمیم یا مطالبه خسارت نماید.

اما اگر توسط شخص عادی انجام شده باشد دادگاه های کیفری صلاحیت رسیدگی دارند.

ماده ۵۸۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵

"هر یک از رؤسا یا مدیران یا مسئولین سازمان‌ها و مؤسسات مذکور در ماده (۵۹۸) و به طور کلی هر یک از کارکنان دولت و شهرداری‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و وابسته به دولت و نهادهای انقلاب اسلامی و به طور کلی قوای سه‌گانه که بدون حکم قانونی، کسی را توقیف یا حبس نماید یا از حقوق مقرر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران محروم کند، به انفصال موقت از ۱ تا ۵ سال و حبس از ۲ ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد."

این ماده به روشنی بیان می‌کند که هرگونه حبس و بازداشت توسط مأموران دولتی بدون مجوز قانونی، جرم بوده و دارای مجازات کیفری و اداری است.

پس اگر به عنوان یک شهروند ایرانی در چنین موقعیتی قرار گرفتید حتما با یک مشاور و وکیل متخصص در دعاوی کیفری مشورت کرده و با آگاهی از حقوق قانونی خود از شخص خاطی شکایت کنید.

شما عزیزان می‌توانید برای وکالت یا دریافت مشاوره حقوقی و یا سفارش تنظیم لایحه و دادخواست ، تنظیم اظهارنامه آنلاین و دفاعیات حقوقی و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران، کارشناسان و وکلای متخصص در «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و یا 09195663606 با ما تماس بگیرید.

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی و دریافت برخی خدمات حقوقی از طریق پیوند زیر برای شما فراهم می‌باشد.