اداره کل حقوقی قوه قضائیه در نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۳/۴۷۳ به تاریخ ۲۸ تیر ۱۴۰۴، درباره مطالبه وجه چک‌های مفقودی چنین مقرر کرد:

• آیا شخصی که نامش در سامانه صیاد به عنوان آخرین دارنده چک ثبت شده، اما فیزیک چک را گم کرده، می‌تواند بدون ارائه اصل چک، وجه آن را از صادرکننده مطالبه کند؟

پاسخ دووجهی اداره کل حقوقی:

دیدگاه اول (رد دعوا بدون ارائه اصل چک):

ثبت در سامانه صیاد، به تنهایی برای مطالبه وجه چک کافی نیست. برای مطالبه وجه، ارائه فیزیکی چک موضوعیت دارد.

بنابراین اگر دارنده چک تنها به استناد ثبت در سامانه صیاد و بدون رعایت مقررات مربوط به مفقودی اسناد تجاری اقدام کند، دادگاه چنین دعوایی را قابل استماع نمی‌داند.

دیدگاه دوم (امکان مطالبه با رعایت تشریفات):

اگر دارنده چک برابر ماده ۱۴ قانون صدور چک اقدام کرده و نامش در سامانه صیاد ثبت شده باشد، دادگاه موظف است به ادعای مفقودی چک رسیدگی کند.

 در این صورت، با صدور حکم دادگاه ، امکان پرداخت وجه چک از حساب مسدودشده صادرکننده به دارنده ثبت‌شده در سامانه صیاد وجود دارد.

نتیجه گیری

این نظریه تأکید می‌کند که ثبت در سامانه صیاد به تنهایی جایگزین ارائه اصل چک نیست. اما اگر دارنده چک تشریفات قانونی اعلام مفقودی را به طور کامل رعایت کرده و دادگاه این امر را احراز کند، می‌تواند به وجه چک دسترسی پیدا کند. این رأی اهمیت رعایت دقیق مقررات قانونی در پرونده‌های چک را بیش از پیش نشان می‌دهد.

در ادامه نوشتار مراحل قانونی اعلام مفقودی چک را بیان می کنیم.

مراحل قانونی اعلام مفقودی چک

۱. مراجعه فوری به بانک محال‌علیه

به عنوان دارنده چک یا صادرکننده چک ، اولین کاری که باید بکنید مراجعه به بانکی است که صادرکننده چک در آن حساب دارد.

برابر ماده ۱۴ قانون صدور چک (اصلاحی ۱۳۹۷)، صاحب حساب یا دارنده چک می‌تواند با ارائه گزارش مفقودی یا سرقت، به بانک اطلاع دهد تا بانک نسبت به مسدود کردن وجه تا یک هفته کاری اقدام نماید.

۲. ارائه گواهی یا گزارش کتبی

برای مسدود کردن مبلغ چک ، بانک از متقاضی می‌خواهد درخواست کتبی ارائه دهد و دلایل مفقودی یا سرقت را در آن ذکر نماید. با این کار ، اشخاصی که احتمالاً چک را پیدا کرده اند یا سرقت کرده‌اند، نمی توانند وجه چک را وصول کنند، البته با وجود چک های صیادی و قانون جدید چک چنین موضوعی منتفی است زیرا چک صیادی تنها زمانی قابلیت وصول دارد که نام دارنده چک در سامانه صیاد ثبت شده باشد.

۳. طرح شکایت یا دعوا در مراجع قضایی

پس از انجام اقدامات بانکی، شخص ذی‌نفع باید ظرف مهلت یک هفته به مرجع قضایی صالح مراجعه نماید. اگر علت مفقودی ، سرقت یا جعل یا خیانت در امانت باشد، باید شکایت کیفری طرح شود.

اگر مفقودی یا گم‌شدن عادی باشد، لازم است از طریق دادخواست حقوقی و تقدیم دادخواست تأمین دلیل و سپس درخواست صدور دستور موقت مبنی بر عدم پرداخت وجه چک اقدام شود.

دادگاه یا شورای حل اختلاف با توجه به مبلغ چک، پس از بررسی دلایل موجود ، در صورت احراز ضرورت، دستور ادامه‌ی مسدودی وجه چک را به بانک ،صادر خواهد کرد.

۴. انتشار آگهی در روزنامه (در موارد ضروری)

در رویه‌ی قضایی، برای جلوگیری از تضییع حقوق اشخاص ثالث، ممکن است دادگاه دارنده چک را ملزم به انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار مبنی بر مفقودی چک نماید تا اگر کسی مدعی حقی نسبت به چک است، ظرف مهلت مشخص اعتراض کند.

۵. صدور حکم نهایی دادگاه

چنانچه در مهلت مقرر اعتراضی صورت نگیرد، دادگاه پس از رسیدگی حکم به ابطال چک مفقودی صادر می‌کند. سپس بانک بر اساس حکم قطعی دادگاه وجه چک را به دارنده آن پرداخت می کند و حساب مسدودشده ، آزاد می‌ شود.

نکته

• تنها اعلام مفقودی چک به بانک کافی نیست و لازم است پیگیری قضایی انجام شود.
• توجه داشته باشید که به محض مفقودی، شماره سریال و مشخصات چک در دسترس بوده و به بانک و مرجع قضایی اعلام شود.

نتیجه‌گیری

به طور کلی اعلام مفقودی چک دو مرحله‌ای است:

1. مرحله مراجعه به بانک با مسدود کردن موقت وجه چک.
2. مرحله قضایی با دریافت دستور یا حکم قضایی برای جلوگیری از سوء‌استفاده دارنده غیر واقعی.

بی‌توجهی به هر یک از این مراحل می‌تواند موجب تضییع حقوق دارنده اصلی گردد بنابراین در صورتی که چکی مفقود شد اشخاص باید بلافاصله اقدامات قانونی لازم را انجام دهند تا از پیامدهای جبران‌ناپذیر آن مانند سوءاستفاده یا طرح شکایت کیفری جلوگیری شود.

شما عزیزان می‌توانید برای وکالت یا دریافت مشاوره حقوقی و یا سفارش تنظیم لایحه و دادخواست ، تنظیم اظهارنامه آنلاین و دفاعیات حقوقی و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران، کارشناسان و وکلای متخصص در «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و یا 09195663606 با ما تماس بگیرید.

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی و دریافت برخی خدمات حقوقی از طریق پیوند زیر برای شما فراهم می‌باشد.